απο τον Ομηρο στην παρακεταμόλη

Παρακολουθούσε τη συζήτηση με αρκετή συγκατάβαση. Και γιατί όχι; Συνηθισμένος ήτανε σε κάτι τέτοια από το φαρμακείο. Εκεί, δεκάδες άτομα του αγόρευαν καθημερινά περί παντός επιστητού: Περί ανέμων και υδάτων, περί του πριν και του μετά, περί του αν και του θα, ακόμη και περί του θέλω και του πρέπει. Και απέναντι σε όλους αυτούς, είχε μια και μοναδική , αλλά συνεπή στάση: Μη λες, κάντο. Αυτή η πρόταση γι αυτόν αποτελούσε στάση ζωής. Το επάγγελμα του βλέπετε, φαρμακοποιός, εμπεριέχει τη φράση κάντο.

Και το έκανε: Οι ελάχιστες συνταγές που απαιτούσαν παρασκευή φαρμάκου, δεν έφευγαν από το φαρμακείο του. Τις συμβουλές που έπρεπε να δώσει για τη σωστή συμμόρφωση του ασθενή, τις έδινε. Και τα ατελείωτα τηλέφωνα και παρακάλια που έπρεπε να κάνει για να έχει ο πελάτης του τα πολυπόθητα φάρμακα του, τα έκανε. Και το διάβασμα που έπρεπε να ρίχνει για να είναι πάντα σωστός και ενημερωμένος, παρόλη την καθημερινή σκοτούρα της χαρτούρας του φαρμακείου ,κι αυτό το έκανε! Μάλιστα. Κάθε Τετάρτη, βρέξει χιονίσει. Κι αυτό φαίνεται δεν του το συγχωρούσαν οι άλλοι. Οι δεξιοί φίλοι του, δεν του συγχωρούσαν το ότι δεν μπορούσε να πάει μαζί τους στην όπερα επειδή έπρεπε να διαβάσει για τη διαφορά μεταξύ αποχρεμπτικών και αντιβηχικών φαρμάκων, για να ξέρει τι θα συστήσει στον καπνιστή και τι στον αλλεργικό. Οι αριστεροί φίλοι του δεν του συγχωρούσαν το ότι κατάφερνε να κάνει τα πράγματα να γίνονται σε αυτόν τον κόσμο κι όχι στον ύπνο του.

Κι όμως, τον αγαπούσαν γιατί ήταν αυτός που ήταν. Και συνάμα τον ψιλοσνόμπαραν, πάλι γιατί ήταν αυτός που ήταν. Και τον φώναζαν πάντα στις Σαββατοκυριακάτικες συναντήσεις. Ξέρετε, αυτές τις συναντήσεις που χρειάζονται όλοι όσοι δεν είναι αυτό που θα θελαν να είναι, και κάνουν αυτό που δεν θα θελαν να κάνουν. Σε κάτι τέτοιες συναντήσεις, οι φιλόλογοι αναλύουν συνήθως τη μαγεία του παρελθόντος, οι φυσικοί το όραμα του μέλλοντος, οι βιολόγοι τα χάλια του παρόντος, και οι γιατροί το κατόρθωμα τους να γίνουν γιατροί, για να περνούν την άποψη τους επι παντός θέματος που οι υπόλοιποι θα μιλάνε. Όπως εκείνο το βράδυ, που είχαν καλέσει και τον ταπεινό φαρμακοποιό…..

Η συζήτηση των «θα’ θελα» ήταν όλο αβρότητες. Μίλησαν στην αρχή για τα παιδιά τους. Τα πιστά αντίγραφα του DNA τους πήγαιναν στην ίδια πάνω-κάτω τάξη, και φέτος το πρόγραμμα έλεγε Ιλιάδα. Μια που τα παιδιά πήγαιναν σε πρότυπο ιδιωτικό, οι φιλόλογοι άφησαν γρήγορα την κουβέντα για τα χάλια της παιδείας, και προχώρησαν στην ανατομική εξέταση των αξιών της Ιλιάδας. Το menu ήταν πλήρες: Πού γεννήθηκε ο Όμηρος, τι Ελληνικά γράφτηκαν στην Ιλιάδα, τι ηθικά διδάγματα βγαίνουν από το έπος, και τα σχετικά.
Η ώρα κυλούσε, κι ο γιατρός δεν είχε μιλήσει ακόμα. Κόντευε να εκραγεί. Εκείνο που τον εκνεύριζε περισσότερο ήταν που δεν μίλαγε κι ο Φαρμακοποιός. Να πει βρε παιδί μου κάτι, αυτό να είναι ανακριβές, αυτός τότε να βγει και να τον διορθώσει δημόσια, και τσααααακ! Να αλλάξει την κουβέντα προς το αν οι μπάμιες κάνουν καλό στο συκώτι των αρρώστων του. Ο φαρμακοποιός όμως άκουγε χαλαρά, και έδειχνε να το απολαμβάνει. Ώσπου ο γιατρός «έκανε πάλι το θαύμα του» : Πετάχτηκε σαν τον υδράργυρο του πιεσόμετρου:

- Λοιπόν φίλοι μου, εγώ, ως γιατρός, διαβάζω Όμηρο. Με ενδιαφέρει βρε παιδί μου η Ιλιάδα. Θαυμάζω διαβάζοντας την, τις ανατομικές γνώσεις που είχαν οι αρχαίοι της εποχής του Ομήρου. Πρωτοδιάβασα Όμηρο όταν ο γιατρός- πατέρας μου είπε να γίνω γιατρός, απαγγέλλοντας μου τη σκηνή της Ιλιάδας που ο Αινείας τραυματίστηκε από μια μεγάλη πέτρα στο ισχίο και του έκοψε τους δυο τένοντες. Χμ! Μάλλον πρόκειται είτε για τον ηβομηριαίο, και τον λαγομηριαίο σύνδεσμο, είτε για τους τένοντες του μέσου πλατέος και του έξω πλατέος. Όταν σπούδαζα ιατρική στο Λονδίνο, μου άρεσε να συζητώ με τον καθηγητή μου τη σκηνή που έριξε ο Πάτροκλος μια κοφτερή κοτρόνα στον Κεβριόνη που σύμφωνα με τη διάγνωση που έκανα- ε, ρε και να 'μουνα εκεί!- του σύνθλιψε τα υπερόφρυα τόξα.! Όταν πήρα το πτυχίο της Ιατρικής, ο γιατρός-πατέρας μου μού έκανε δώρο μια λήκυθο με μια ωραία ζωγραφιά. Είχε τον Αχιλλέα να περιποιείται το τραύμα του Πατρόκλου. Την τελευταία φορά, με κάλεσαν στο σχολείο του γιου μου να μιλήσω για τον Όμηρο. Βρήκα λοιπόν τη σκηνή που σκότωσε ο Μηριόνης τον Φέρεκλο χτυπώντας τον στον δεξιό γλουτό παρακαλώ! Η μύτη του δόρατος, προφανώς πέρασε τον μείζονα γλουτιαίο μύ, το θυροειδές τρήμα, την ουροδόχο κύστη, και το ηβικό τόξο, με κατεύθυνση από πίσω προς τα εμπρός, και από κάτω προς τα πάνω! Γι αυτό σας λέω, άμα θέλετε να κουβεντιάσουμε για τον Όμηρο και την Ιλιάδα του, εδώ, εμένα να ρωτήσετε! Άντε, και τον γιατρό-πατέρα μου, αλλά αυτός είναι δερματολόγος, δεν τα ξέρει καλά. Δε μου λες φαρμακά, παιδί μου, εσύ ξέρεις που βρίσκεται το θυροειδές τρήμα;

Η ατμόσφαιρα στο σαλόνι είχε γίνει εκρηκτική. Όλοι περίμεναν να αποτελειώσει ο γιατρός το φαρμακοποιό-φίλο του. Ο φαρμακοποιός όμως ήταν ατάραχος. Αφού τσίμπησε το μεζεδάκι του, απάντησε νηφάλια:

- Όχι, δεν ξέρω, και δεν μου χρειάζεται να το ξέρω για να κάνω σωστά τη δουλειά μου στο φαρμακείο. Εκείνο που ξέρω όμως καλά είναι ότι λες μπούρδες….γιατρέ μου!
-Μπούρδες εγώ; Ένας ιατρός; Καλά φαρμακά, πες μας εσύ τότε! Μήπως διδάσκεστε Ιλιάδα στη Φαρμακευτική; Α, ναι μωρέ, ξέχασα….Όλο και κάποιο μαντζουνάκι θα περιγράφει ο Όμηρος για τον πόνο! Άντε πες το μας, και να μας πεις και σε τι μάρκα κυκλοφοράει σήμερα για να το πουλάς στις ψωνάρες που πάνε στο φαρμακείο για –ακου να δεις-να αυτοθεραπευτούν! Κι εμείς, οι γιατροί τι ρόλο παίζουμε δηλαδή; Όχι άστο, γι πες που είναι το λάθος μου;
- Στο ότι διαβάζεις τον Όμηρο, όπως διαβάζεις ιατρική. Παπαγαλία!
-Παπαγάλος εγώ, ένας ιατρός; Για να σε δούμε φίλε μου…εσείς οι φαρμακάδες δηλαδή τι καταλαβαίνετε όταν διαβάζετε Όμηρο εκτός από τα μαντζουνάκια του;
-Ότι στο θέμα του πόνου , ο Όμηρος είναι εκτός τόπου και χρόνου.
-Όχι αγορεύσεις φαρμακά! Επιχειρήματα θέλω!

-Ακου λοιπόν ιατροφιλόσοφε! Μας αράδιασες απόψε ένα κάρο μάχες. Έχεις διαβάσει πουθενά κι εσύ και οι φίλοι σου οι φιλόλογοι για ανάπηρους πολέμου στην Ιλιάδα; Ούτε ένας στα δέκα χρόνια του τρωικού πολέμου; Αυτό δεν σου έκανε εντύπωση ως γιατρό με γιατρό-πατέρα;
-Δεν το πρόσεξα- ψέλλισε εμβρόντητος ο ιατρός. Αλλά….βρε παιδί μου…Ομηρικό έπος είναι. Τι, να ασχολείται δηλαδή ο Όμηρος με τα ανδραγαθήματα ή με τα «περισσεύματα»;
-Έλα τώρα φαρμακοποιέ, σαν να μας φαίνεται ότι ο γιατρός εχει λίγο δίκιο-αποκρίθηκαν οι φιλόλογοι σχεδόν ταυτόχρονα, σαν τις αδελφές Τατά. Οι άνθρωποι στον Ομηρικό κόσμο φοβούνταν περισσότερο μια χρόνια νόσο, από το γρήγορο θάνατο. Κι από την άλλη μεριά, να…..ο Αχιλλέας έκανε και το γιατρό στον Πάτροκλο.
-Να σας ρωτήσω κάτι καλοί μου φιλόλογοι. Μήπως βρήκατε πουθενά τη λέξη τραύμα στην Ιλιάδα;
-Έχεις δίκιο, διάβολε, δεν υπάρχει πουθενά στο ομηρικό λεξιλόγιο, παρ ότι με βάση τις περιγραφές του γιατρού θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί σε πολλές περιπτώσεις.
-Να λοιπόν κάτι που θα μάθεις γιατρέ απόψε από το φίλο σου το φαρμακά. Οι ήρωες της Ιλιάδας δεν αρρωσταίνουν ποτέ εξ αιτίας κάποιου τραύματος. Μπορεί να παθαίνουν ακόμα και τραυματικό σοκ, μπορεί οι πληγές τους να αιμορραγούν, αλλά φλεγμονή δεν διάβασα να παθαίνουν. Μπορεί οι ιστοί να σχίζονται αλλά για πύο ούτε κουβέντα στον Όμηρο. Μπορεί η πολιορκία της Τροίας να κράτησε δέκα χρόνια, κι όμως….ούτε ένας λοιμός, ούτε μια στερητική πάθηση. Οι πολεμιστές του Ομήρου δεν έχουν ποτε κωλικούς του εντέρου ή του νεφρού, και δεν συναχώνονται ποτέ. Αν είχες εσύ ιατρείο κι εγώ φαρμακείο στην Τροία, θα είχαμε φαλιρίσει κι οι δυο!
- Καλά….πού ξέρεις εσύ φαρμακά τόσες λεπτομέρειες, τόσες παθήσεις…..
- Σου το έχω πει γιατρούλη μου. Και διαβάζω, και περιστατικά από όλες τις νόσους βλέπω καθημερινά στο φαρμακείο. Αυτό βοηθάει την κρίση μου.
-Η αλήθεια είναι ότι εγώ είμαι οφθαλμίατρος-είπε τώρα με κάποια ντροπή ο ιατρός. Τουλάχιστον βρε φαρμακά βρήκες κανένα καλό φάρμακο στον Όμηρο;
-Κατ αρχήν βρήκα τη λέξη φάρμακο. Στην Ιλιάδα βρίσκεται η πρώτη φορά που αναφέρεται η κοινή για μένα και για σένα λέξη αυτή. Μόνο που στον Όμηρο η λέξη αυτή σήμαινε και φάρμακο και δηλητήριο μαζί. Βλέπεις, τα επαγγέλματα μας δεν είχαν ξεχωρίσει ακόμα, ούτως ώστε να μπουν τα πράγματα, ή για την ακρίβεια να φτιαχτούν τα φάρμακα όπως πρέπει.
-Ναι αλλά… το φάρμακο που λέγαμε;

- Ο Όμηρος δίνει σε ένα φυτό το όνομα Νηπενθές για την αντιμετώπιση του πόνου. Με τέτοιο τρόπο που ο πάσχοντας να κοιμηθεί. Δεν πρόκειται όμως για το γνωστό σαρκοφάγο φυτό, αλλά για την παπαρούνα που μας δίνει το όπιο. Θα ξέρετε βέβαια όλοι σας ότι αυτό μας οδήγησε στα επόμενα χρόνια στην παρασκευή της Θηριακής, που είχε όπιο με τη σέσουλα.

Ηταν η σειρά του βιολόγου να πεταχτεί σαν τον υδράργυρο του πιεσόμετρου.
-Α, παιδιά αυτό που σας λέει ο φαρμακάς εχει μεγάλη σημασία, γιατί ανακαλύφθηκαν στον εγκέφαλο οι υποδοχείς των οπιοειδών καθώς και τα φυσικά οπιοειδή που παράγονται από το σώμα, οι ενδορφίνες και οι εγκεφαλίνες. Εμείς οι βιολόγοι είμαστε έτοιμοι να τα κλωνοποιήσουμε όλα αυτά και να χαρίσουμε στην ανθρωπότητα στο μέλλον τα πιο δυνατά παυσίπονα που…...

Ο φαρμακοποιός τον σταμάτησε ευγενικά με μια κοινότυπη ερώτηση.
-Δε μου λες βιολόγε μας, μήπως ξέρεις τι είναι ζωή;
-Ποιος, εγώ δεν ξέρω, ο βιολόγος;

Αράδιασε στο ακροατήριο του καμιά διακοσαριά έννοιες, από το κεντρικό δόγμα της βιολογίας μέχρι τη χημική δομή του DNA. Όταν όλοι κατάλαβαν ότι δεν υπάρχει ακόμη ένας πλήρης ορισμός για το τι είναι ζωή, ο φαρμακοποιός τον ξαναδιέκοψε, αυτή τη φορά επιτακτικά:

-Να σου πω εγώ λοιπόν τι είναι ζωή, όπως την καταλαβαίνω από το μικρόκοσμο του φαρμακείου μου: Ζωή είναι όλα αυτά που συμβαίνουν γύρω σου, τη στιγμή που εσύ ασχολείσαι με το μέλλον. Μη με διακόπτεις λοιπόν και άσε με να σου πω τι συνέβη, τότε, και που βρισκόμαστε σήμερα. Λοιπόν! Έχουμε και λέμε!

Ένας φαρμακοποιός ο Serturner απομόνωσε στο όπιο τη μορφίνη. Για να δοκιμάσει τη δράση της την έδινε στους φίλους του. Έτσι, η μορφίνη κατάφερε να μπει στη θεραπευτική και να δικαιωθεί ο Όμηρος. Σύντομα όμως ανακάλυψαν ότι η Μορφίνη προκαλεί εξάρτηση. Ένας δεύτερος φαρμακοποιός, ο Merck, προσπάθησε να δώσει λύση στο πρόβλημα και τροποποίησε την μορφίνη δημιουργώντας την ηρωίνη. Κι αυτή όμως έκανε εξάρτηση. Απηύδησαν λοιπόν οι επιστήμονες του πραγματικού κόσμου και προσπάθησαν να δώσουν μια ρεαλιστική λύση στο πρόβλημα του πόνου και του πυρετού. Και η λύση ήταν το να βρεθούν αναλγητικά που δεν προκαλούν εξάρτηση. Και ψάξε-ψάξε βρήκαν δυο λύσεις. Μια του σαλονιού, και μια του λιμανιού. Ποια θέλετε ν’ ακούσετε πρώτα;

-Ε, μια που βρισκόμαστε σε σαλόνι ν’ ακούσει τη λύση του σαλονιού βρε παιδί μου! Είπε ο ιατρός που τώρα είχε χαλαρώσει πραγματικά.
-Η λύση του σαλονιού ήταν η ασπιρίνη. Συντέθηκε με βάση το σαλικυλικό οξύ. Τη δουλειά την έκανε ο Felix Hoffman μετά από προσεκτική βιβλιογραφική ανασκόπηση γιατί και κάποιος παλαιότερα είχε ενδιαφερθεί για τη σύνθεση της. Αυτά όμως θα σας τα πω μια άλλη βραδιά. Σημασία εχει ότι η ασπιρίνη έγινε το φάρμακο του αιώνα. Πείραζε όμως και τα στομάχια πολλών, γι αυτό και οι επιστήμονες έψαχναν απεγνωσμένα για κάποιο φάρμακο τόσο καλό οσο η ασπιρίνη από πλευράς αποτελεσματικότητας αλλά που να μην πειράζει το στομάχι.

-Οπότε ήρθε η ώρα του λιμανιού, έτσι φαρμακά;
-Ναι γιατρέ μου, αν και δεν είμαι σίγουρος ότι θα σου αρέσει αυτό που θα σου πω. Ακου λοιπόν! Δυο επαγγελματικοί σου πρόγονοι ο ιατρός Cahn και ο ιατρός Hepp, που δούλευαν σε νοσοκομείο του Στρασβούργου, ήταν παντελώς ηλίθιοι. Σκέφτηκαν να χορηγήσουν σε ασθενείς ναφθαλίνη, για να κάνουν αντισηψία του εντέρου τους. Στέλνουν λοιπόν τους ασθενείς τους να ψωνίσουν από το φαρμακείο ναφθαλίνη. Στο δρόμο οι ασθενείς αποφάσισαν να πάνε στην φαρμακαποθήκη μια που το φαρμακείο. ήταν κλειστό τέτοια ώρα. Πάνε λοιπόν στη φαρμακαποθήκη, και τη βρίσκουν ανοιχτή. Ο φαρμακέμπορας, τους δίνει μια ναφθαλίνη που δεν μύριζε καθόλου. Την παίρνουν, και τους πέφτει μονομιάς και ο πυρετός και ο πόνος. Το λένε στους γιατρούς. Πάνε οι γιατροί στη φαρμακαποθήκη μαζί με το φαρμακοποιό του νοσοκομείου, τον Antoine Villeneuve και ζητάνε ένα κιλό ναφθαλίνη για να την κουβαλήσει παρακαλώ ο φαρμακοποιός. Βλέπει ο φαρμακοποιός τη ναφθαλίνη του έμπορα και δηλώνει αμέσως ότι πρόκειται περί απάτης, γιατί αυτή η ναφθαλίνη δεν μύριζε ναφθαλίνη. Τους απαντά ο φαρμακέμπορας ότι αυτό οφείλεται στην υψηλή καθαρότητα της. Σκίζει ο φαρμακοποιός τα ρούχα και το πτυχίο του να μην αγοράσουν τη ναφθαλίνη αυτή, πριν βεβαιωθούν ότι οι ασθενείς μπορούν να την αναγνωρίσουν. Και τότε στήθηκε ένας Ομηρικός καυγάς. Προς μεγάλη του τύχη αν όχι τιμή, ο Villeneuve κέρδισε τον καυγά, και έπεισε τους ηλίθιους προγόνους σου να ξαναφέρουν τους ασθενείς στη φαρμακαποθήκη, για να αναγνωρίσουν τη σκόνη. Οι ασθενείς την αναγνώρισαν. Και ψάξε-ψάξε βρέθηκε ότι το σακούλι δεν είχε ναφθαλίνη, αλλά ακετανιλίδη. Μόλις μαθεύτηκε ότι η ακετανιλίδη ελαττώνει πυρετό και πόνο, άρχισαν πανεπιστήμια και εταιρείες να πειράζουν το μόριο της για να κάνουν το φάρμακο καλύτερο. Τελικά βρήκαν ότι εάν του καρφώσουν ένα υδροξύλιο στην πάρα- θέση, και το κάνουν δηλαδή πάρα –υδρόξυ –ακετανιλίδη, το φάρμακο γίνεται αστέρι! Το νέο φάρμακο ονομάστηκε παρακεταμόλη. Εσύ γιατρούλη, παιδί μου ξέρεις τι είναι πάρα-υποκατάσταση;

Γέλασαν όλοι δυνατά και με την ψυχή τους. Ακόμα κι ο ιατρός. Που, όπως και οι υπόλοιποι της παρέας, απόψε κατάλαβε από το φίλο του το φαρμακοποιό ότι ο κόσμος του φαρμάκου εχει μόνο ένα κοινό με τον κόσμο του Ομήρου. Το πάθος για αποτέλεσμα. Και για το λόγο αυτό, ο κόσμος του φαρμάκου, σε αντίθεση με τον κόσμο του Ομήρου, αποδέχεται και συγχωρά ακόμη και το λάθος προκειμένου να βρεθεί η καλύτερη δυνατή θεραπεία. Κι αυτό γιατί στον πραγματικό κόσμο του φαρμάκου, σε αντίθεση με τον –εξωπραγματικό- κόσμο του Ομήρου, τίποτα δεν χαρίζεται. Όλα κατακτώνται…….