Η κατάχρηση της κατάχρησης

Το τελευταίο διάστημα έχει γίνει της μόδας να μιλάνε όλοι για κατάχρηση αντιβιοτικών. Και καλά κάνουν. Τα περισσότερα αίτια είναι γνωστά, έχουν αναφερθεί χιλιάδες φορές απο τα ΜΜΕ και δεν θέλω να προσθέσω ένα ακόμα άρθρο που να αναθεματίζει την κατάχρηση.

Απο την άλλη μεριά, ο όρος κατάχρηση στα φάρμακα έχει ένα "ιδεολογικό" υπόβαθρο το οποίο λησμονείται συχνά απο τους δημοσιογράφους που ασχολούνται με θέματα υγείας χωρίς να έχουν ανοίξει ποτέ το ταπεινότερο βιβλίο φαρμακολογίας που υπάρχει στον πλανήτη. Ποιό είναι αυτό το "ιδεολογικό" υπόβαθρο; Η διαφορά μεταξύ ενός ισχυρού και ενός αποτελεσματικού φαρμάκου.

Ετσι, εαν για παράδειγμα ο ιατρός συνταγογραφήσει ένα οποιοδήποτε άλλο αντιβιοτικό απο τήν ταπεινή αμοξυκιλίνη των 500 mg και ο ασθενής διαπιστώσει ότι η περιεκτικότητα του αντιβιοτικού του είναι πχ 1000 mg θεωρεί αμέσως ότι ο ιατρός του έγραψε "βαρύτερο" αντιβιοτικό και άρα, η ή κατάσταση του είναι πολύ άσχημη, ή ο ιατρός καταχράζεται.

Μια τέτοια σύγκριση θα κατέληγε στην παραπάνω ερμηνεία μόνο εαν τα δυο ιδιοσκευάσματα περιέχουν την ίδια δραστική ουσία. Οταν τα δυο ιδιοσκευάσματα περιέχουν διαφορετικές δραστικές ουσίες οι ασθενείς δεν μπορούν να το καταλάβουν και συχνά οδηγούνται σε παρερμηνεία.

Οι έννοιες όμως της ισχύος και της αποτελεσματικότητας συγχέονται πολύ συχνά και από τους γιατρούς: Ένα φάρμακο θεωρείται ισχυρό όταν χαρακτηρίζεται από μεγάλη αποτελεσματικότητα ανά μονάδα βάρους. Η ισχύς όμως δυο φαρμάκων μπορεί να συγκριθεί βάσει της δόσης του καθενός που παράγει το ίδιο κλινικό αποτέλεσμα και όχι συγκρίνοντας τα μεγέθη του κλινικού αποτελέσματος που προκύπτουν από την ίδια δόση. Η ισχύς από μόνη της δεν εμφανίζει σημαντικά πλεονεκτήματα. Εάν το φάρμακο Α είναι 10 φορές πιο ισχυρό από ένα φάρμακο Β, χωρίς να εμφανίζει άλλα ιδιαίτερα πλεονεκτήματα, αυτό σημαίνει ότι απλά ο ασθενής θα πάρει δισκία μικρότερου μεγέθους!

Οι έννοιες της ισχύος και της αποτελεσματικότητας των φαρμάκων είναι ένα καλό εργαλείο για να μπορεί ο υγειονομικός επιστήμονας να διακρίνει την ποιότητα της επιστημονικής ενημέρωσης του φαρμάκου. Διαβάζοντας τα έντυπα καταλαβαίνει εαν αυτός που τα έγραψε ακολουθεί τους νόμους της φαρμακολογίας ή τους νόμους της φαρμακευτικής αγοράς. Η διάφορά ανάμεσα στους δύο αυτούς νόμους ονομάζεται "έκπτωση και πίστωση".