28/5/09

Μια νίκη ενάντια στον καρκίνο του Παγκρέατος με σύμμαχο τη φύση




Ένα προβληματικό δίκτυο αρτηριών μπορεί να είναι η εξήγηση στο γιατί κάποιοι άνθρωποι με καρκίνο στο πάγκρεας δεν είναι επιδεκτικοί στις χημειοθεραπείες. Σύμφωνα όμως με ερευνητές του οργανισμού Cancer Research UK ο καρκίνος στο πάγκρεας μπορεί εύκολα να εξαπλωθεί ανεξάρτητα με την κατάσταση του δικτύου των αρτηριών.



Στην ίδια έρευνα παρουσιάστηκαν στοιχεία σχετικά με την συχνή αναποτελεσματικότητα της φαρμακευτικής αγωγής για τον καρκίνο του παγκρέατος. Οι διαγνώσεις για καρκίνο στο πάγκρεας φτάνουν τις 230.000 το χρόνο παγκοσμίως. Συχνά εξαπλώνεται γρήγορα, ενώ σε αρκετές περιπτώσεις δεν είναι δυνατόν να διαγνωστεί μέχρις ότου φτάσει σε προχωρημένο μη εγχειρήσιμο στάδιο.






Οι ερευνητές χρησιμοποιώντας ποντίκια γενετικά σχεδιασμένα ώστε να αναπτύξουν καρκίνο στο πάγκρεας ανακάλυψαν πως οι όγκοι στα ζώα δεν εξαπλώνονται μέσω των αρτηριών παρά σε πολύ μικρό βαθμό. Το ίδιο παρατηρήθηκε και στους ανθρώπους.



Αυτή η ανακάλυψη αφήνει να εννοηθεί πως λόγω της μικρής εξάρτησης του καρκίνου του παγκρέατος από το δίκτυο των αρτηριών, τα φάρμακα που υπάρχουν μέσα στο αίμα του ασθενή είναι πιο δύσκολο να επηρεάσουν τον όγκο. Επιπλέον η ανακάλυψη ίσως εξηγεί γιατί ο καρκίνος στο πάγκρεας δεν ανταποκρίνεται στους αποκαλούμενους VEGF inhibitors, ένα καινούριο είδος φαρμάκων που κατά το επιστημονικό περιοδικό Science "σκοτώνουν" τον όγκο περιορίζοντας την ποσότητα του αίματος που φτάνει ως αυτόν.



Μετά από την διαπίστωση των ερευνητών πως ο καρκίνος στο πάγκρεας σε σχέση με καρκίνους άλλων οργάνων δεν εξαρτάται ιδιαίτερα από την ποσότητα του αίματος για να αναπτυχθεί οι ερευνητές θεωρούν πως οι καινούριες φαρμακευτικές θεραπείες όπως το πειραματικό IPI-926 θα παίξουν πολύ σημαντικό ρόλο στην αντιμετώπιση αυτού του τύπου καρκίνου.





Οι ανακαλύψεις αυτές θα μπορούσαν να οδηγήσουν σε πιο αποτελεσματικές θεραπείες για έναν από τους πιο θανάσιμους καρκίνους, αυτόν από τον οποίον μόλις ένα 3% επιβιώνει για 5 ή παραπάνω χρόνια", δήλωσε ο ερευνητής του Cancer UK's Cambridge Research Institute David Tuveson, που συμμετείχε στη μελέτη.






"Έχουμε ενθουσιαστεί με την έρευνα αλλά είναι ακόμα νωρίς. Πρέπει να σιγουρευτούμε ότι είναι ασφαλές για τον άνθρωπο προτού προσθέσουμε το καινούριο συστατικό στη συνηθισμένη φαρμακευτική θεραπεία", συνέχισε ο Tuveson. O Dr. Lesley Walker, που χρηματοδότησε την έρευνα δήλωσε από το Cancer Research UK: "Εάν αυτά τα αποτελέσματα παραμείνουν σταθερά στις μελλοντικές έρευνες, ελπίζουμε πως οι επιστήμονες θα καταφέρουν να κάνουν καλύτερη χρήση των υπαρχόντων φαρμάκων αλλά και να αναπτύξουν μια ευρεία γκάμα θεραπειών και επιλογών ώστε οι πάσχοντες από τον καρκίνου του παγκρέατος να ζουν περισσότερο".


πηγή: Proton newsletter, τ. 237

Στο σημείο αυτό θα ήθελα να σημειώσω ότι το πειραματικό φάρμακο IPI 925 προέρχεται απο επεξεργασίας της ουσίας κυκλοπαμίνη που βρίσκεται στο φυτό Veratrum californicum που βλέπετε στη φωτογραφία(θυμάστε τα αλκαλοειδή του Βέρατρου;).Η ουσία ονομάστηκε έτσι επειδή έχει την ιδιότητα να προκαλεί κυκλοπισμό: Οι απόγονοι των εγκυων ζώων που έλαβαν την ουσία, γεννόντουσαν μέ ένα μάτι όπως ο κύκλωπας.
Η κυκλοπαμίνη (βλ. σχήμα) έχει την ιδιότητα να αναστέλλει την οδό του Hedgehog (Hedgehog signaling pathway )



Η οδός αυτή είναι ενεργή κατα τη διάρκεια της εμβρυονικής ανάπτυξης, και ριθμιζει το σχηματισμό ιστών και οργάνων. Η ενεργοποίηση της όμως κατα την ενήλικη ζωή μπορεί να οδηγήσει σε καρκινογέννεση. Μαλιστα υποστηρίζεται ότι η ενεργοποίηση της οδού αυτής μπορεί να εξηγήσει το γιατί τα προακαρκινικά κύτταρα δεν επειρεάζονται απο τη χημειοθεραπεία ή την ακτινοθεραπεία.

26/5/09

Ιστορία της φαρμακοοικονομίας





…αν κάποιος αρρώσταινε δεν είχε κανένα φάρμακο να πιει, να φάει, να αλειφθεί. Χωρίς αντίδοτο μαράζωνε, πριν έρθω εγώ, ο Προμηθέας, να τους δείξω πώς να αναμειγνύουν ακίνδυνα φάρμακα που τις αρρώστιες όλες θεραπεύουν….

Αισχύλου, Προμηθεύς Δεσμώτης

Κάπως έτσι ξεκίνησε τη δημόσια ζωή του η ανακάλυψη που ονομάζεται φάρμακο: Με σύγκρουση μεταξύ αυτού που το έχει στα χέρια του (θεραπευτής) και εκείνου που πρέπει να το λάβει (θεραπευόμενος). Το φάρμακο έχει την ιδιότητα να μετατρέπει το θεραπευόμενο σε θεραπευμένο, και το γεγονός αυτό γρήγορα προσέδωσε στο φάρμακο αξία.





Η μάχη για την πρόσβαση στο φάρμακο





Ο Αισχύλος στον Προμηθέα δεσμώτη μας περιγράφει γλαφυρά την κοινωνική συνιστώσα της αξίας του φαρμάκου: Το φάρμακο δίνει αξία σε εκείνον που το έχει στην κατοχή του και όχι σε εκείνον που πρέπει να το λάβει. Εκείνος που το έχει στην κατοχή του, είναι και εκείνος που αποφασίζει σε ποιόν θα το δώσει. Με σημερινή ορολογία, θα ονομάζαμε το φαινόμενο αυτό ως ανισότητα στην πρόσβαση (access) του φαρμάκου.



O ισχυρός της εποχής που περιγράφει ο Αισχύλος ήταν οι θεοί, και αντ’αυτών το ιερατείο που αποφάσιζε το ρυθμό διάχυσης της τεχνογνωσίας του φαρμάκου στους κοινούς θνητούς. Ο συντηρητικός και θεοσεβούμενος Αισχύλος περιέγραψε μέσα από το μύθο του Προμηθέα μια πραγματικότητα που συνέβαινε στα χρόνια που ακολούθησαν τους Περσικούς πολέμους: Την ανεξαρτητοποίηση της Ιατρικής, και κατά συνέπεια της φαρμακοθεραπείας από το Ιερατείο. Το τελειωτικό χτύπημα το έδωσε ο Ιπποκράτης θέτοντας τις βάσεις για την επιστημονική ιατρική (evidence based medicine). Ο Ιπποκράτης έδωσε αξία στην ιατρική συσχετίζοντας την με τον άνθρωπο και όχι με τους θεούς:

«Εκεί που υπάρχει αγάπη για τον άνθρωπο, υπάρχει και η αγάπη για την ιατρική τέχνη».






Η γέννηση της φαρμακοοικονομίας




Στα βιβλία που έγραψε ο Ιπποκράτης μεταξύ άλλων έθεσε τις βάσεις για τη διερεύνηση των κοινωνικών διαστάσεων της ασθένειας για να έρθουν μετά από 25 αιώνες οι οικονομολόγοι της υγείας και να χρησιμοποιήσουν τα εργαλεία της οικονομικής ανάπτυξης προκειμένου να μελετήσουν τις κοινωνικο-οικονομικές διαστάσεις της υγείας και του συστήματος υγείας (Υφαντόπουλος, 2006).
Ο Ιπποκράτης γνώριζε καλά ότι η εξάσκηση της Ιατρικής στα χέρια πολλών θα οδηγούσε σύντομα σε «διαφορετικές Ιατρικές» λόγω των πολλών διαφορετικών θεραπευτικών χειρισμών του ασθενή. Έτσι, στο έκτο βιβλίο των επιδημιών, δεν διστάζει και δεν παραλείπει να αναφέρει την ανάγκη ανάπτυξης μεθοδολογίας στην οργάνωση της περίθαλψης των ασθενών. Η συγκεκριμένη άποψη του Ιπποκράτη στο βιβλίο αυτό (περι τον νοσέοντα οικονομίην» θεωρείται ο θεμέλιος λίθος της επιστήμης της φαρμακοοικονομίας.
Η μεταβολή της Ιατρικής από θεοκρατική σε ανθρωποκεντρική, φαίνεται ότι της επέτρεψε μεταξύ άλλων να χρησιμοποιηθεί ως μονάδα μέτρησης αξιών: Ο Ξενοφώντας στον Οικονομικό προσπαθεί να αποδείξει ότι η νεοσύστατη επιστήμη της οικονομίας έχει υπόσταση και αξία, επειδή μπορεί να συγκριθεί με την αξία της Ιατρικής:

….Ήκουσα δε ποτέ αυτού και περί οικονομίας τοιάδε διαλεγόμενου. Ειπέ μοι έφη ω Κριτόβουλε, άρα γε η οικονομία επιστήμης τινός όνομα εστίν ώσπερ η Ιατρική…..



Οι συγκρούσεις για την για την πρόσβαση στο φάρμακο



Η τεράστια κοινωνική συνιστώσα της αξίας του φαρμάκου, κατέρρευσε εν ριπή οφθαλμού με την έλευση του Χριστιανισμού. Και τούτο διότι σύμφωνα με τη Χριστιανική παράδοση, ο Χριστός θεράπευσε τους ανθρώπους χωρίς να χρησιμοποιήσει φάρμακα. Γι αυτό και οι πρώτοι Χριστιανοί θεωρούσαν αμαρτία τη λήψη φαρμάκων διότι θεωρήθηκε ως έλλειμμα πίστης σε Αυτόν.
Έτσι, το φάρμακο έμελλε να συγκρουστεί για άλλη μια φορά με τη θρησκεία στο όνομα της κοινωνικής του αξίας. Το φάρμακο όμως κατάφερε να νικήσει στη σύγκρουση αυτή με τη βοήθεια του Μ. Βασιλείου, ο οποίος με τη θεολογική του συμβολή έδωσε τη λύση στην ηθική αποδοχή της λήψης φαρμάκων: Εφόσον η ζωή του ανθρώπου ανήκει στο Δημιουργό του, απαγορεύεται να την απολέσει. Ο ίδιος ο Δημιουργός έδωσε στον άνθρωπο τα φυτά για να τα εκμεταλλεύεται. Συνεπώς, η λήψη φυτών (δρογών) για τη διάσωση της ζωής του ανθρώπου αποτελεί θεάρεστο έργο. Ο ίδιος ο Μ. Βασίλειος προώθησε την ιδέα του ιδρύοντας τα πτωχεία τα οποία είναι τα πρώτα Νοσοκομεία με τη δομή που σήμερα έχουμε κατά νου. Την ίδια στιγμή μαζί με τους υπόλοιπους πατέρες της εκκλησίας μας, περιγράφει τα κοινωνικά και οικονομικά προβλήματα της εποχής του, και διατυπώνει τις δοξασίες του για την εργασία και την κατανομή των αγαθών. Τα πτωχεία όμως δημιούργησαν για άλλη μια φορά ανισότητα ως προς την πρόσβαση στο φάρμακο διότι εκεί κατάφευγαν οι χριστιανοί και όχι οι Εθνικοί: Οι Ρωμαίοι δεν πίστευαν τόσο στην ατομική ιατρική όσο στη δημόσια υγιεινή. Οι περισσότεροι ιατροί ήταν Έλληνες οι οποίοι είχαν στο μεταξύ εκχριστιανιστεί. Έτσι, η τεχνογνωσία του φαρμάκου και επομένως η κοινωνική του αξία βρισκόταν στα χέρια των χριστιανών.





Η πρώτη φαρμακοοικονομική ενέργεια: Η νομική θέσπιση του επαγγέλματος του φαρμακοποιού





Και ενώ με την επικράτηση του χριστιανισμού, αποκαταστάθηκε η κοινωνική αξία του φαρμάκου, μια άλλη σφοδρή σύγκρουση έμελλε να το ταλαιπωρήσει απειλώντας την ίδια του την ύπαρξη. Πρόκειται για τη σύγκρουση για την επιστημονική συνιστώσα της αξίας του φαρμάκου. Η σύγκρουση αυτή ήταν εξαιρετικά δομημένη: Το φάρμακο για να αποκτήσει αυτούσια επιστημονική αξία έπρεπε να απομακρυνθεί από τη σκιά που το κάλυπτε: Τη σχέση μεταξύ θεραπευτή και θεραπευόμενου η οποία ήταν βασισμένη επάνω σε μία φαινομενικά διαφορετική αξία: Την οικονομική. Η οικονομική αξία του φαρμάκου δεν ήταν τίποτα περισσότερο από το άθροισμα της κοινωνικής και της επιστημονικής συνιστώσας του, και αυτό το γνώριζαν πολύ καλά οι ιατροί του Μεσαίωνα. Το 1371, ο βασιλιάς Φρειδερίκος Β της Σικελίας & κάτω Ιταλίας αντιλήφθηκε το «χάρισμα» αυτό των ιατρών: Χρέωναν τους ασθενείς τους τόσο για τη διάγνωση όσο και για την παρασκευή του φαρμάκου. Έτσι, ήταν πολύ εύκολο για το γιατρό να διαγνώσει ψευδώς κάποιον ως ασθενή , ούτως ώστε να του συνταγογραφήσει φάρμακο το οποίο ο ίδιος το παρασκεύαζε, και αμειβόταν γι αυτό!




Ο Φρειδερίκος ο Β με νομοθετικό διάταγμα διαχωρίζει το επάγγελμα του ιατρού από το επάγγελμα του φαρμακοποιού απαγορεύοντας στους φαρμακοποιούς να διαγνώσκουν και στους ιατρούς να παρασκευάζουν φάρμακα. Έτσι, η νομιμοποίηση του επαγγέλματος του φαρμακοποιού ήταν η πρώτη σοβαρή ιστορικά φαρμακοοικονομική ενέργεια.





Η πολιτική αριθμητική του φαρμάκου




Στα χέρια πια των φαρμακοποιών, το φάρμακο σταδιακά άρχισε να απαλλάσσεται από το άγχος της σωστής παρασκευής, και σε αυτό συνέβαλε η δημοσίευση των πρώτων φαρμακοποιιών. Πάραυτα η επιστημονική του αξία εξακολουθούσε να βάλλεται τόσο από τη σύγκρουση του με ξεπερασμένες θεραπευτικές μεθόδους, όσο και από την λανθασμένη του χρήση από τους ιατρούς. Η μάχη αυτή έμελλε να είναι εξαιρετικά σφοδρή λόγω του γεγονότος ότι το φάρμακο θα έπρεπε να συγκρουστεί με το χειρότερο του εαυτό: Το placebo. Η σύγκρουση αυτή ξεκίνησε το 1630 από τον άνθρωπο που ανακάλυψε τον αναλυτικό ζυγό: Τον J.B. Von Helmont (1579-1644).


Στο κλασσικό του σύγγραμμα Oriatrike, o Helmont προκάλεσε τους κομπογιαννίτες να συγκρίνουν την αποτελεσματικότητα των μεθόδων τους με τις δικές του, ως προς την αποτελεσματικότητα και την ασφάλεια, αποτελώντας στην ουσία τον πρόδρομο της δημιουργίας εναλλακτικών λήψεων αποφάσεων στο χώρο της θεραπευτικής (decision trees).
Τις απόψεις του Helmont φαίνεται ότι τις γνώριζε ένας έξοχος επιδημιολόγος & οικονομολόγος, ο William Petty (1623-1687). Επηρεασμένος από τη σκέψη Bacon, εισήγαγε την πειραματική έρευνα στην επιστήμη (πολιτική αριθμητική). Αναγνώριζε ωστόσο την αδυναμία διεξαγωγής ελεγχόμενων πειραμάτων στις κοινωνικές επιστήμες.
Στο σύγγραμμα του de Verbum Sapienti, παρουσιάζει μια διεπιστημονική και συνάμα ολιστική προσέγγιση των θεμάτων υγείας. Ο Petty χρησιμοποίησε την πολιτική αριθμητική σε συνδυασμό με τη στατιστική την επιδημιολογία και την οικονομία, για να καταγράψει την κατάσταση υγείας και τις συνθήκες διαβίωσης στο Λονδίνο, συγκρίνοντας το με το Παρίσι ως προς τα θέματα αυτά.



Η σύγκρουση για την επιστημονική αξία του φαρμάκου








Λίγο αργότερα, στο Προεπαναστατικό Παρίσι, το φάρμακο θα κερδίζει την πρώτη του μάχη με το placebo: Θορυβημένος από τα παράπονα των υπηκόων του για τη δράση των μαγνητιστών (ισχυρίζονταν ότι θεραπεύουν τον πόνο με τη χρήση μαγνητών) ο Λουδοβίκος ανέθεσε σε μια επιστημονική & οικονομική επιτροπή την εκπόνηση μελέτης αποτελεσματικότητας των μαγνητιστών. Η επιτροπή απαρτιζόταν από τον πρεσβευτή των ΗΠΑ στη Γαλλία και φυσικό επιστήμονα Benjamin Franklin (πρόεδρος) τον χημικό Antoine Lavoisier (οικονομικός επίτροπος) και τον εφευρέτη της Γκιλοτίνας Francois Guillotine (εκτελεστικός επίτροπος). Ο Φραγκλίνος ανακοινώνοντας στο Βασιλιά τα αποτελέσματα της μελέτης, χρησιμοποίησε την παροιμιώδη φράση: My Lord it is only placebo!



Η ανακάλυψη του φαινόμενου placebo υπήρξε ακρογωνιαίος λίθος στην μάχη για την ανύψωση της επιστημονικής αξίας του φαρμάκου. Προς αυτή την κατεύθυνση συνέβαλαν οι εργασίες των παρακάτω επιστημόνων:
· A. Markov: Μαθηματικός, δημιούργησε το 1886 τα μοντέλα λήψης αποφάσεων
· W.H.R Rivers: Εισήγαγε την έννοια της διπλής τυφλής δοκιμής
· Austin Bradford Hill: Εισήγαγε την έννοια της τυχαιοποίησης (randomization)





· H.K.Beecher: Ανέλυσε πάνω από 25 μελέτες και βρήκε ότι περίπου το 1/3 των ασθενών αυτών είχε βελτιωθεί χάρη στο «φαινόμενο placebo». Αυτό οδήγησε στην επαναξιολόγηση δεκάδων φαρμάκων και τον προσεκτικότερο σχεδιασμό των μελετών.





· Harry Gold: Δημοσίευσε την πρώτη διπλή τυφλή τυχαιοποιημένη μελέτη της στρεπτομυκίνης έναντι του placebo.


· Karl Pearson: Εισήγαγε την έννοια της μετα-ανάλυσης.


από τη σύγκρουση των αξιών του φαρμάκου στα οικονομικά της υγείαςΔεν νοείται φαρμακο-οικονομική αξιολόγηση του φαρμάκου χωρίς να υπάρχει η κλινική του αξιολόγηση. Οι παραπάνω επιστήμονες με την εργασία τους επανέφεραν την επιστημονική συνιστώσα της αξίας του φαρμάκου στις αντικειμενικές της διαστάσεις. Όσο για την κοινωνική συνιστώσα της αξίας του, είχαν μεριμνήσει τόσο οι πόλεμοι του 19ου και του 20ου αιώνα όσο και οι επιστημονικές του επιτυχίες στην αντιβίωση, τις καρδιοαγγειακές και τις ψυχικές παθήσεις μέσα στο πρώτο ήμισυ του 20ου αιώνα. Είχε έρθει η ώρα για την αποτίμηση της οικονομικής του αξίας μέσα στα συστήματα υγείας που χρησιμοποιούταν.
Τα συστήματα υγείας εξετάζονταν από τους οικονομολόγους με διαφορετική προσέγγιση ανάλογα με την οικονομική σκέψη την οποία πρέσβευαν. Διακρίνονται 4 σχολές:






Η σχολή των φιλελευθέρων




Σύμφωνα με τη σχολή αυτή η υγεία αποτελεί ένα ιδιωτικό αγαθό. Εκπρόσωποι της σχολής, οι Less & Jewkes.




Η σχολή των Μαρξιστών











Οι Μαρξιστές είναι οι πρώτοι που μίλησαν για το φαινόμενο της ταξικής ανισότητας στην υγεία. Κυριότερος εκπρόσωπος τους υπήρξε Ο Ivan Illich, ο οποίος χρησιμοποίησε μαρξιστική ανάλυση για να διατυπώσει τη θεωρία του για τον μονοπωλιακό έλεγχο του συστήματος υγείας από τους ιατρούς. Ο Illich υποστήριξε ότι η άσκηση της ιατρικής, ιδίως στις καπιταλιστικές χώρες έχει πάρει διαστάσεις επιδημίας την οποία ονόμασε ιατρογένεση (από τις λέξεις <ιατρός> + <γένεση>). Αναγνώρισε τρεις μορφές ιατρογένεσης: Την κλινική, την κοινωνική και την πολιτιστική. Η κάθε μία αποβλέπει στην εγκαθίδρυση και επιρροή του ιατρικού ρόλου στην κοινωνία και στο σύστημα υγείας, η οποία διαμορφώνεται στο τέλος σε ιατρικό μονοπώλιο.





Η σχολή των Κεϋνσιανών









Σύμφωνα με τη σχολή αυτή η υγεία αποτελεί ένα κοινωνικό αγαθό, και για το σκοπό αυτό θα πρέπει να υπάρχει κρατικός παρεμβατισμός που να μεριμνά για την μη-απώλεια του. Στη σχολή αυτή υπάγεται ο Brian Abel-Smith, ο οποίος υπήρξε ένας από τους πρωτοπόρους της κοινωνικής & οικονομικής σκέψης στο χώρο της υγείας. Το έργο του χαρακτηρίζεται από την διεπιστημονική προσέγγιση στην προσπάθεια για καλύτερη πρόσβαση των φτωχών στα εκάστοτε υγειονομικά συστήματα Με το έργο του, ο Brian Abel-Smith συνέβαλε ουσιαστικά στη μεταρρύθμιση των συστημάτων υγείας σε πολλές χώρες της υφηλίου.




Η σχολή των Νεοκλασσικών





Οι οικονομολόγοι της σχολής αυτής ασχολούνται με την υγεία στη βάση του νόμου της προσφοράς και της ζήτησης των αγαθών και των συντελεστών παραγωγής. Στο σημείο αυτό αξίζει να αναφερθούμε στον Νομπελίστα οικονομολόγο Kenneth Arrow του οποίου η συμβολή στα οικονομικά της υγείας υπήρξε καθοριστική. Ο Arrow χρησιμοποίησε τις μεθόδους της τόσο της Νεοκλασσικής όσο και της Κευνσιανής σχολής για να διερευνήσει τα χαρακτηριστικά της ελεύθερης αγοράς στον τομέα της υγείας, και να υποστηρίξει την ανάγκη κάποιας μορφής κρατικής παρέμβασης ώστε να επιτευχθεί ένα κοινωνικά άριστο επίπεδο:

Όταν η ελεύθερη αγορά αποτυγχάνει να επιτύχει ένα άριστο επίπεδο, η κοινωνία θα πρέπει να αναγνωρίσει το κενό αυτό, και οι κοινωνικοί θεσμοί που βρίσκονται εκτός ελεύθερης αγοράς θα πρέπει να αναπτυχθούν ώστε να γεφυρώσουν αυτό το κενό…...
American Economic Reviews, 1963




Η ανάπτυξη της εφαρμοσμένης φαρμακοοικονομίας






Η συνολική αποτίμηση των συστημάτων υγείας από τους οικονομολόγους της υγείας, δημιούργησε την ανάγκη του οικονομικού προσδιορισμού της κοινωνικής και επιστημονικής αξίας του φαρμάκου στα συστήματα αυτά. Έτσι, το 1971, ο Torrance στάθμισε την αύξηση της διάρκειας της ζωής σε σχέση με την ποιότητα της. O Torrance εισήγαγε στην ανάλυση του το δείκτη των ποιοτικώς προσαρμοσμένων ετών ζωής (QALY’S). Στην ουσία ο Torrance βρήκε ένα τρόπο για την οικονομική αξιολόγηση της χρησιμότητας ενός φαρμάκου. (Με τον όρο χρησιμότητα ορίζεται η ικανότητα ενός αγαθού ή μιας υπηρεσίας να καλύπτει ανάγκες και να ικανοποιεί τις προτιμήσεις των καταναλωτών).
Το 1972 οι Reynel & Reynel μέσα από μία κλινική μελέτη, ανακαλύπτουν τη σχέση κόστους – οφέλους δίνοντας τον παρακάτω ορισμό: Συμφέρουσα, ονομάζεται μία θεραπευτική παρέμβαση της οποίας το όφελος σε χρηματικό κέρδος είναι μεγαλύτερο από το κόστος της.
Το 1978, οι φαρμακοποιοί McGhan, Rowland, και Bootman για να αξιολογίσουν τα διαφορετικά δοσολογικά πρωτόκολλα των αμινογλυκοσιδών στην αντιμετώπιση ασθενών με σοβαρά εγκαύματα, εισήγαγαν τις έννοιες της σχέσης κόστους-οφέλους (cost–benefit) & κόστους –αποτελεσματικότητας του φαρμάκου. (cost-effectiveness) Τα αποτελέσματα της μελέτης τους δημοσιεύτηκαν στο περιοδικό American Journal of Hospital Pharmacy.








Αντί επιλόγου




Σήμερα, η φαρμακοοικονομία επεμβαίνει δυναμικά από τα πρώτα στάδια της γένεσης ενός φαρμάκου. Οι φαρμακο-οικονομικές παράμετροι ενός φαρμάκου λαμβάνονται από τα κεντρικά των εταιρειών εξίσου σοβαρά με τις φαρμακοδυναμικές και φαρμακοκινητικές παραμέτρους. Ίσως τελικά η φαρμακοοικονομία ακολουθεί μια δική της σύγκρουση, ανεξάρτητη πια από τις συγκρούσεις του ίδιου του φαρμάκου: Τη σύγκρουση του caring, not only curing.
Και μόνο από το ήμισυ της λέξης (φαρμακο-) καταλαβαίνει κανείς ότι η φαρμακευτική δεν έχει τίποτε να φοβηθεί από τη φαρμακο-οικονομία. Οι φαρμακοποιοί όμως έχουν: Τον κίνδυνο να μην καταλάβουν ποτέ ότι η φαρμακοοικονομία είναι και δικό τους παιδί, και ως εκ τούτου, οφείλουν να την καταλάβουν, να την συμπεριλάβουν στις σπουδές τους και να την υπερασπίζονται. Διαφορετικά δεν θα μπορούν στο μέλλον να ισχυρίζονται ότι… η υγεία είναι κάτι πολύ σοβαρό για την αφήσουν σε οικονομολόγους να τη διαχειρίζονται. Κι ούτε θα μπορούν να αντιδράσουν βλέποντας τους οικονομολόγους της υγείας να μετατρέπονται σε placebo φαρμακοποιούς προκειμένου να τη διαχειριστούν.

22/5/09

Νέος τρόπος χορήγησης L-DOPA



Νέα δεδομένα σε ότι αφορά στην ποιότητα ζωής χιλιάδων ασθενών που πάσχουν από την νόσο του πάρκινσον σε προχωρημένα στάδια δίνει μία νέα φαρμακευτική θεραπεία που ανακοινώθηκε στη διάρκεια των εργασιών του 23ου Ετήσιου Πανελληνίου Συνεδρίου Ελλήνων Νευρολόγων. "Πρόκειται για μία νέα επεμβατική μέθοδο συνεχούς έγχυσης λεβοντόπα στο λεπτό έντερο, με την βοήθεια αντλίας, μετά την διενέργεια γαστροστομίας", τόνισε ο Πρόεδρος της Ελληνικής Νευρολογικής Εταιρείας, Κωνσταντίνος Σιτζόγλου. Η μέθοδος αυτή της Συνεχούς Ντοπαμινεργικής Διέγερσης του Eγκεφάλου ξεκίνησε από Σκανδιναβούς ερευνητές οι οποίοι κατάφεραν να χορηγήσουν σε χρόνιους Παρκινσονικούς ασθενείς με σοβαρές κινητικές διαταραχές, λεβοντόπα σε υγρή μορφή κατευθείαν στο λεπτό έντερο, παρακάμπτοντας το στομάχι, με αποτέλεσμα την ταχύτερη δημιουργία σταθερών επιπέδων λεβοντόπα στο αίμα.
"Τα αποτελέσματα της Συνεχούς Ντοπαμινεργικής Διέγερσης του Eγκεφάλου υπήρξαν εντυπωσιακά, επιτρέποντας στους ασθενείς την μετάβαση από την αναπηρία σε μια πιο φυσιολογική ζωή καθιστώντας τους ταυτόχρονα ικανούς να αντεπεξέρχονται στις καθημερινές τους ανάγκες, χωρίς την βοήθεια του στενού τους περιβάλλοντος", υπογράμμισε ο Πρόεδρος, κ. Σιτζόγλου. Η φαρμακευτική αυτή μέθοδος αποτελεί θεραπεία εκλογής στις περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες και πρόσφατα εφαρμόζεται και στην Ελλάδα σε επιλεγμένα κέντρα, με πάρα πολύ ικανοποιητικά αποτελέσματα.

Η ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΤΗΣ ΜΕΘΟΔΟΥ

Το σύστημα Duodopa αποτελείται από τα φάρμακα levodopa/carbidopa 4:1, σε μορφή γέλης και από μια φορητή αντλία χορήγησης (ζυγίζει περίπου 500 gr μαζί με τις μπαταρίες και την κασέτα με το φάρμακο, καθώς και το υλικό της γαστροστομίας).
Το σύστημα Duodopa επιτυγχάνει σταθερή συγκέντρωση του φαρμάκου στον εγκέφαλο, διεγείροντας τους υποδοχείς της ντοπαμίνης. Ανακουφίζεται έτσι ο παρκινσονικός ασθενής του τελικού σταδίου από την έντονη δυσκινησία ή υπερκινησία, δυσκαμψία, τρόμο, αστάθεια αλλά και τα μη κινητικά συμπτώματα που εμφανίζονται κατά τη διάρκεια της εξέλιξης της νόσου. Η επιλογή των ασθενών γίνεται από τον νευρολόγο, σύμφωνα με συγκεκριμένα κριτήρια για την καταλληλότητα εισόδου στην θεραπεία του ασθενούς. Η εισαγωγή στην θεραπεία γίνεται σε 2 φάσεις:

Φάση ελέγχου: απαιτεί εισαγωγή στο νοσοκομείο για τοποθέτηση ρινογαστρικού σωλήνα και τιτλοποίηση της δόσης, με σκοπό την εξατομίκευσή της και τον έλεγχο της ανταπόκρισης στη θεραπεία (3-5 ημέρες).


Φάση Μόνιμης Θεραπείας: γίνεται με την βοήθεια εντερικού καθετήρα που τοποθετείται στη νήστιδα μέσω γαστροστομίας και ο ασθενής επιστέφει στην οικία του. Η αντλία τίθεται σε λειτουργία με συγκεκριμένες δόσεις για κάθε ασθενή (πρωινή δόση - δόση συνεχούς έγχυσης για περίπου 16 ώρες την ημέρα, ενώ σε περίπτωση που αυτό απαιτούν οι περιστάσεις από τις δραστηριότητες του ασθενούς, υπάρχει η δυνατότητα επιπλέον δόσης (extra) καθώς και παράτασης της συνεχούς έγχυσης του φαρμάκου). Το βράδυ ο ασθενής μπορεί να αποσυνδέσει την αντλία ξεπλένοντας τον σωλήνα με νερό βρύσης. Η αντλία δεν επηρεάζει άλλες ηλεκτρονικές συσκευές και μπορεί να λειτουργεί μέσα σε αεροπλάνο ή δίπλα σε κινητά τηλέφωνα. Έτσι ο ασθενής μπορεί να επιστρέψει σε μια φυσιολογική ζωή γεμάτη δραστηριότητα που δεν υπήρχε πριν.
Στην θεραπεία της Συνεχούς Ντοπαμινεργικής Διέγερσης έχουν ενταχθεί 1.500 περίπου ασθενείς σε 18 χώρες στην Ευρώπη (ξεκινώντας από την Σουηδία - πρώτη εφαρμογή από το 2003). Στην Ελλάδα πρόσφατα έχουν ξεκινήσει δύο κέντρα, ένα στην Αθήνα (Α' Θεραπευτήριο ΙΚΑ) και ένα στην Θεσσαλονίκη (Νοσ. Παπανικολάου) και πρόκειται να ακολουθήσουν και άλλα σε Αθήνα, Ηράκλειο και Λάρισα.
L-DOPA
Όπως αναφέρθηκε στο συνέδριο,ο επιπολασμός της νόσου του πάρκινσον κυμαίνεται από 100-200 ανά 100.000 πληθυσμού, με την αύξηση όμως του χρόνου επιβίωσης αναμένεται ότι θα αυξηθεί κατά πολύ ο αριθμός των παρκινσονικών ασθενών. Η L-Dopa παραμένει ο ακρογωνιαίος λίθος της θεραπείας της νόσου. Βελτιώνει όλα τα συμπτώματα της νόσου και προσφέρει καλύτερη ποιότητα ζωής στους ασθενείς. Η ευεργετική της δράση όμως τελειώνει μετά 3-5 έτη με την εμφάνιση σοβαρών παρενεργειών. Η συνεχής ολοήμερη βελτίωση των συμπτωμάτων διακόπτεται από περιόδους ακινητοποίησης (φαινόμενο on-off) Παράλληλα, στην περίοδο με καλή κινητικότητα παρουσιάζονται ακούσιες κινήσεις. Για το λόγο αυτό η λεβοντόπα δεν θα πρέπει να χορηγείται στα πρώτα στάδια της νόσου.






Πηγή : Proton Newsletter

18/5/09

Ο καλός, ο κακός, και ο marketer


Δεκάδες δημοσιεύσεων για το marketing του φαρμακείου έρχονται καθημερινά στην επιφάνεια. Οι δημοσιεύσεις αυτές είτε αποτελούν μια βιβλιογραφική ανασκόπηση των τάσεων του σύγχρονου καταναλωτικού μάρκετινγκ, είτε προσπαθούν να δώσουν κάποιες πρακτικές συνταγές επιτυχίας επί των πωλήσεων στους φαρμακοποιούς.
Κατά την γνώμη μου και οι δύο κατηγορίες δημοσιεύσεων είναι επιεικώς ατυχείς για 4 λόγους:
  • Οι συγγραφείς τους είτε δεν είναι φαρμακοποιοί, είτε δεν έχουν δουλέψει ποτέ σε φαρμακείο.
  • Υπάρχει ένα βαθύ βιβλιογραφικό κενό στην βιβλιογραφία του marketing τού φαρμάκου, γεγονός που αναγκάζει τους συγγραφείς να υποθέτουν και όχι να στοιχειοθετούν-επιβεβαιώνουν.
  • Υπάρχει ένας βαθύς διαχωρισμός ανάμεσα στο φαρμακευτικό και το καταναλωτικό marketing που οι συγγραφείς συστηματικά αγνοούν: Το ότι ο πελάτης του φαρμακείου έχει όνομα, επώνυμο, σάρκα, οστά, και διεύθυνση.



Το πρόβλημα στο marketing του φαρμακείου δεν ξεκινάει από τα προϊόντα και τους πελάτες, αλλά από την αντίληψη του φαρμακοποιού για το ρόλο του. Πώς να κρατήσεις ή να προσελκύσεις πελάτες στο φαρμακείο, εάν δεν μπορείς να αλλάξεις την αντίληψη για το επάγγελμά σου; Με μαθηματικά μοντέλα πάντως και διαγράμματα έκπτωσης-πίστωσης αυτό δεν είναι εφικτό όπως θα δούμε παρακάτω.






Οι 3 θεμελιώδεις άξονες του marketing του φαρμακείου.








Στο άρθρο αυτό θα σταθούμε τις 3 θεμελιώδεις παραμέτρους του φαρμακευτικού marketing, από τις οποίες οικοδομούνται όλες οι υπόλοιπες, και που αποτελούν το σημείο αναφοράς για τον πραγματικό επαγγελματία φαρμακοποιό που θέλει να αναπτύξει επιχειρηματικά το φαρμακείο του.
Οι παράμετροι αυτοί είναι:
1. Οπελάτης
2. Η επιχείρηση
3. Το προϊόν.





Ο πελάτης






Με τον όρο πελάτης εννοούμε ένα άτομο ή ένα σύνολο ατόμων στα οποία παρέχουμε ένα ή περισσότερα προϊόντα ή services (υποστήριξη), μέσω μιας διαδικασίας που λέγεται συναλλαγή (transaction).
Σε απλούς οικονομικούς όρους, κάθε συναλλαγή θα πρέπει να επιφέρει οφέλη σε κάθε μέλος, δηλαδή τόσο στον φαρμακοποιό, όσο και στον πελάτη.
Με τον όρο ασθενή, εννοούμε εκείνον τον πελάτη ο οποίος περιμένει από την συναλλαγή το συγκεκριμένο όφελος της βελτίωσης της υγείας του και της ποιότητας ζωής του, μέσω εξειδικευμένων προϊόντων και συγκεκριμένων services, που του παρέχει ο φαρμακοποιός.
Θα μιλήσουμε για τα services αυτά παρακάτω, αφού πρώτα αναλύσουμε τις σύγχρονες τάσεις του Marketing στα θέματα των πελατών.

Σήμερα λοιπόν παραδεχόμαστε ότι ο πελάτης του φαρμακείου έχει ονοματεπώνυμο. Αυτό πρακτικά έχει τις ακόλουθες συνέπειες:

1. Η πώληση στον 21ο αιώνα δεν αποτελεί πια την μαθηματική εξίσωση των νόμων της προσφοράς και της ζήτησης. Η πώληση πλέον αποτελεί την συναλλαγή εκείνη που γίνεται στη βάση της καλλιέργειας χρονικών σχέσεων με τον πελάτη ( Customer Relationships Management). Έτσι, η ανάπτυξη σχέσεων αποτελεί πλέον στοιχείο που θεωρείται υπεράνω της πώλησης, διότι τα αποτελέσματά της δεν επιφέρουν μόνο πωλήσεις. Επιφέρουν και νέους πελάτες, ενισχύουν την φήμη, δημιουργούν καθεστώτα αποκλειστικότητας, το αποτέλεσμα των οποίων είναι η (μακροχρόνια) ανάπτυξη των πωλήσεων.
Οι χρόνιες όμως σχέσεις δεν αναπτύσσονται με χαμόγελα και με κουπόνια. Απαιτείται από τον φαρμακοποιό δουλειά επί χάρτου ή επί computer. Δεν νοείται στο 21ο αιώνα ο φαρμακοποιός να μη διαθέτει καρτέλα υγείας για το κάθε πελάτη του. Δεν νοείται στον 21ο αιώνα ο ασθενής του φαρμακοποιού να πηγαίνει στον ιατρό του και να μη κρατάει το χαρτί που του εκτύπωσε ο φαρμακοποιός στο οποίο να περιγράφονται ύψος, βάρος, ηλικία, όλα τα φάρμακα που παίρνει, καθώς και το σύντομο ιστορικό του, όπως αυτό καταγράφεται στο βιβλιάριο.





Οι ασθενείς δεν προσέρχονται στο φαρμακείο για να τους ρωτούν «πώς είναι σήμερα» αλλά για να τους ρωτούν «πώς πάει το έλκος σήμερα». Αλήθεια, πόσοι φαρμακοποιοί θυμούνται την εξέλιξη της υγείας όλων των χρόνιων- μεγάλων- πελατών τους; Επίσης, οι ασθενείς δεν έρχονται στο φαρμακείο για να αγοράσουν τη νέα καραμέλα που σύμφωνα με μια έρευνα αγοράς που έγινε στην Ζυρίχη και δημοσιεύτηκε στην τηλεόραση τους δρόσισε την ανάσα. Οι ασθενείς έρχονται για να τους συμβουλεύσει ο φαρμακοποιός για την κακοσμία του στόματος. Αυτό έχουν στο νου τους. Το ότι λένε στο φαρμακοποιό τη φράση «θέλω αυτό» χωρίς να παίρνουν την γνώμη του, αυτόματα θα πρέπει να μεταφράζεται σε έλλειψη εμπιστοσύνης μεταξύ φαρμακοποιού-ασθενή. Και αυτό με τη σειρά του οφείλεται στην έλλειψη καλλιέργειας μακροχρόνιων επαγγελματικών σχέσεων με τον ασθενή-πελάτη.
2. Η κατηγοριοποίηση των πελατών (και όχι το Brands Category Management) είναι ένα από τα βασικότερα στοιχεία που θα κάνουν τον φαρμακοποιό να προβλέψει την επιχειρηματική εξέλιξη του φαρμακείου του. Διότι στην πρώτη περίπτωση (κατηγοριοποίηση πελατών) ο φαρμακοποιός εύκολα καταλαβαίνει ότι οι ηλικιωμένοι ασθενείς είναι ο κορμός της πελατείας του διότι συνήθως πάσχουν από χρόνιες νόσους. Η μόνη ερώτηση που καλείται να απαντήσει στην περίπτωση αυτή είναι το γιατί να προμηθεύονται οι ασθενείς αυτοί το φαρμακείο από αυτόν κι όχι από άλλον φαρμακοποιό. Η απάντηση έρχεται γρήγορα: Διότι θα έχει καλύτερο service.
Στη δεύτερη περίπτωση (Category Management) οι φαρμακοποιοί σχεδόν τυχαιοποιημένα επιλέγουν ένα προϊόν από μια σειρά προϊόντων μιας εταιρίας, που όλα απευθύνονται σε κάποιο πρόβλημα (π.χ κακοσμία στόματος. Έτσι, ο φαρμακοποιός μπορεί να επιλέξει μόνο τις καραμέλες ή μόνο τις παστίλιες κλπ, χωρίς να έχει ρωτήσει τον (επώνυμο) πελάτη του. Το αποτέλεσμα είναι να παρατηρεί κανείς δεκάδες άχρηστα (δηλαδή απούλητα) προϊόντα που γεμίζουν τους πάγκους και τα ράφια των φαρμακείων.

3. Οποιεσδήποτε έρευνες αγοράς που γίνονται για φαρμακευτικό ή παρά-φαρμακευτικό προϊόν θα πρέπει να εξετάζονται εξονυχιστικά από το φαρμακοποιό πριν χρησιμοποιηθούν για τον οποιοδήποτε εμπορικό σκοπό. Για παράδειγμα, ένα φαρμακείο στο χωριό έχει πελάτες με τελείως διαφορετικά δημογραφικά στοιχεία από το αντίστοιχο στο κέντρο της πόλης. Επομένως, ο κίνδυνος λανθασμένων συμπερασμάτων είναι πασιφανής.






Η επιχείρηση


Στις περισσότερες συζητήσεις που έκανα με φαρμακοποιούς για την έννοια της επιχείρησης βρήκα αρκετούς δισταγμούς και αντιφατικά αισθήματα από την μεριά τους. Από την μία μεριά σκέφτονται την επιστήμη τους που την έβλεπαν να ξεχνιέται από το μυαλό τους μέρα με την μέρα. Από την άλλη έβλεπαν το φαρμακείο ως επιχείρηση που μπορεί να αποφέρει κέρδος, όμως δεν μπορούσαν να συσχετίσουν την γνώση της επιστήμης τους με το κέρδος του φαρμακείου. Με άλλα λόγια, υπάρχει μια ξεκάθαρη σύγχυση μεταξύ του σκοπού και του στόχου που πρέπει να διασαφηνιστεί, διότι αποτελεί ακρογωνιαίο λίθο του marketing του φαρμακείου.




Σκοπός του φαρμακείου είναι η κάλυψη των συγκεκριμένων αναγκών του πελάτη-ασθενή στην έγκαιρη ανεύρεση και η παρασκευή του φαρμάκου του, καθώς και στην παροχή συγκεκριμένων συμβουλών υγείας που είτε θα τον κατευθύνουν στο κατάλληλο ιατρό, είτε θα τον κάνουν να χρησιμοποιεί το φάρμακό του σωστά, είτε θα τον οδηγήσουν στην πρόληψη μιας νόσου. Στόχος του φαρμακείου είναι να εκπληρεί το σκοπό για τον οποίο ιδρύθηκε επικερδώς.
Σύμφωνα με τον ορισμό των 2 αυτών εννοιών, μπορεί εύκολα κανείς να καταλάβει το γιατί οι φαρμακοποιοί που έχουν τις γνώσεις και την κατάλληλη επικοινωνία είναι οι νικητές, τόσο στους τζίρους, όσο και στην κερδοφορία. Οι φαρμακοποιοί που έχουν καλή επικοινωνία, παρουσιάζουν κερδοφορία αλλά όχι και τζίρους. Τέλος, οι φαρμακοποιοί που δεν έχουν ούτε γνώσή, ούτε επικοινωνιακή στρατηγική, απλά κινδυνεύουν να κλείσουν τα φαρμακεία τους.
Στην πρώτη περίπτωση, έχουμε τους πραγματικούς επαγγελματίες. Στην δεύτερη περίπτωση(επικοινωνία χωρίς γνώση), ο φαρμακοποιός μπορεί ίσως να κρατήσει τους πελάτες του, αλλά δεν μπορεί να τους αυξήσει την αγοραστική δύναμη. Δεν μπορεί με άλλα λόγια, να τους κάνει να προμηθευτούν περισσότερα αγαθά από αυτόν, διότι του λείπει η επιστημονική πειθώ, με αποτέλεσμα να είναι έρμαιο της πιστωτικής πολιτικής και του ανταγωνισμού τιμών από τα Super Markets.
Το ίδιο ισχύει βέβαια και με τον φαρμακοποιό που διαθέτει γνώσεις αλλά όχι επικοινωνία. Μη ξεχνάτε ποτέ ότι αν ο ασθενής θέλει την απόλυτη αυστηρότητα, αφήστε τον άχαρο αυτό ρόλο στον ιατρό. Η ανακούφιση του πελάτη από την διαθεσιμότητα του φαρμάκου και την κατάλληλη συμβουλή με μηδέν κόστος, του είναι πιο χρήσιμη από την αυστηρή ανάπτυξη της παθογοανατομίας του εμφράγματος. Από την άλλη μεριά, η εξήγηση του πώς δρα το φάρμακο και πως να μη το μπερδεύει με άλλα, του είναι πιο χρήσιμη από το τι φοράει η τραγουδίστρια της επιλογής του.
Να φοράτε λοιπόν πάντα την λευκή μπλούζα όταν εξηγείτε και συμβουλεύετε, και να μη το κάνετε ΠΟΤΕ δίπλα στην ταμειακή μηχανή. Μη φοβάστε να εξασκείτε την συμβουλευτική πλευρά του επαγγέλματος του φαρμακοποιού, ακόμη και αν υπάρχει συνωστισμός πελατών, αρκεί να μη φαίνεται σαν αυτοπροβολή. Πώς αλλιώς θα καταλάβουν οι πελάτες ότι κατέχετε το αντικείμενο της δουλειάς σας;



Το προϊόν




Θεωρώ άσκοπο ως φαρμακοποιός να γεμίσω σελίδες που απευθύνονται σε φαρμακοποιούς οι οποίες θα αναφέρονται στην αξία του φαρμάκου ως αγαθού. Θα ήταν σαν να μη κατάλαβα τι σπούδασα και τι επαγγέλλομαι.
Εκείνο όμως που αξίζει να σταθεί κανείς, είναι το ποια είναι η αντίληψη (perception) του πελάτη-ασθενή για το φάρμακο, και ποια του επαγγελματία φαρμακοποιού.
Εάν ζητούσαμε από τον ασθενή να μας γράψει τι ξέρει για τα φάρμακα εκτός του ότι σώζουν ζωές, τότε θα έγραφε μόνο 4 λέξεις: Φάρμακο, αυτός ο άγνωστος. Ακόμη και η γνώση που λαμβάνει από τον ημερήσιο τύπο είναι ελλιπής ή και παραπλανητική.



Γι’ αυτό και η πρώτη λευκή μπλούζα που θα βρει, εάν είναι εξοπλισμένη με την κατάλληλη γνώση, θα του αφαιρέσει την όποια ημιμάθεια, και θα του δημιουργήσει την ανάγκη της σωστής συμβολής. Εάν ο φαρμακοποιός κατέχει την γνώση αυτή, τότε με καλή επικοινωνία θα δημιουργηθεί ένας ακόμη μακροχρόνιος πελάτης. Επομένως, συμπεραίνουμε ότι στο συνταγογραφούμενο φάρμακο, σημασία δεν έχει το προϊόν, αλλά αυτός που δίνει την συμβουλή, ο opinion leader, εν προκειμένω, ο φαρμακοποιός.
Με την θεσμοθέτηση του καθεστώτος των OTC, διαδραματίζεται μια αλλαγή η οποία αξιολογείται από πολλούς φαρμακοποιούς ως θετική: Κάποια φάρμακα, απαλλαγμένα πλέον από την ανάγκη ιατρικής γνωμάτευσης μπορούν να διακινούνται ελεύθερα. Μπορούν επίσης να διαφημίζονται ελεύθερα. Όσοι φαρμακοποιοί διέθεταν ελλιπείς φαρμακολογικές γνώσεις, πανηγύριζαν διότι πίστεψαν ότι η διαφήμιση στην τηλεόραση θα αύξανε την ζήτηση των προϊόντων αυτών. Είναι σωστό θεωρητικά το ότι η διαφήμιση στα μέσα μαζικής ενημέρωσης αυξάνει την ζήτηση των προϊόντων. Στην πράξη, για να γίνει αυτό, θα πρέπει η διαφήμιση να έχει τέτοια έκταση και τέτοια συχνότητα που να μπορεί να καταφέρει να επιτύχει ένα μερίδιο στην σκέψη του καταναλωτή (share of mind). Έχετε ρωτήσει ποτέ τους δικούς σας ασθενείς-πελάτες πόσες και ποιες διαφημίσεις OTC φαρμάκων θυμούνται; Εάν όχι, κάντε το. Και μετά, συλλογισθείτε τι θα συνέβαινε εάν το κόστος για διαφήμιση, μετακυλιόταν σε κόστος για την εκπαίδευση των φαρμακοποιών.



Συμπέρασμα: Το προϊόν που λέγεται φάρμακο, προκαλεί ικανοποίηση των αναγκών του ασθενή- πελάτη, μόνο όταν συνοδεύεται από την κατάλληλη συμβουλή που απαιτεί ισχυροποίηση της γνώσης από πλευράς φαρμακοποιού. Σε περίπτωση έλλειψης της γνώσης, λόγω της αδυναμίας προς ενεργή προώθηση από πλευράς φαρμακοποιού, οι ρυθμιστικοί παράγοντες της αγοράς μετακινούν τα κανάλια διανομής σε εκτός φαρμακείων χώρους, γεγονός που οδηγεί σε κατάργηση του σκοπού του επαγγέλματος μας.
Για τους λόγους αυτούς, επαγγελματίας θεωρείται ο φαρμακοποιός εκείνος που διατηρεί την επιτυχία του επί μακρόν μέσω επιλογής

  • Συγκράτησης και επαύξησης των πελατών του μέσω ανάπτυξης μακροχρόνιων σχέσεων με αυτούς.

  • Στήριξης των σχέσεων με παροχή όχι μόνο των κατάλληλων προϊόντων αλλά και των απαιτούμενων συνοδευτικών συμβουλών.

  • Kατασκευής του άξονα των συμβούλων μέσω αύξησης της γνώσης του και βελτίωσης των δεξιοτήτων επικοινωνίας του με τους πελάτες του, με στόχο την πραγματοποίηση του σκοπού του επαγγέλματός του επικερδώς.


  • Αύξησης της αξίας (και όχι της τιμής) των προϊόντων μέσω της αύξησης της προστιθέμενης αξίας ( added value) που παρεχει στους πελάτες του, η οποία με τη σειρά της συμπεριλαμβάνεται στην τιμή των προϊόντων που διακινεί.
Το ποια θα είναι αυτή η προστιθέμενη αξία, εξαρτάται από το πόσο αποφασισμένος είναι ο φαρμακοποιός να βελτιώσει τους τρεις προηγούμενους άξονες της στρατηγικής του.

12/5/09

Από τη φασματοσκοπία στις φωτοδερματοπάθειες




Ο όρος αντηλιακό πάντοτε με ενοχλούσε. Κλείστε τα μάτια σας, και φανταστείτε τι εχει να γίνει έτσι και σβήσει ο ήλιος μας. Ανοίξτε ένα βιβλίο, και διαβάστε τι θερμοκρασίες επικρατούν στους πλανήτες που βρίσκονται μακριά από τον ήλιο. Και πάνω απ’ όλα, φανταστείτε τι θα πάθετε εάν το καλοκαίρι δεν πάτε διακοπές για να χαρείτε τον ήλιο. Άσε που χωρίς ήλιο βιταμίνη D δεν γίνεται…..Και χωρίς βιταμίνη D στα παιδιά σωστά οστά δεν φτιάχνονται. Απο την άλλη μεριά η υπερπαραγωγή βιταμίνης D είναι η "θερμοκοιτίδα" του μελανώματος!

Επομένως ο επαγγελματίας φαρμακοποιός δεν εχει κανένα πρόβλημα με τον ήλιο, και γι αυτό δεν θα πρέπει να χρησιμοποιεί τη λέξη αντηλιακό. Αφήστε τις καλλυντικαντζούδες να χρησιμοποιούν τη λέξη αυτή. Ο επαγγελματίας φαρμακοποιός όμως, έχει πρόβλημα με την αντίδραση του δέρματος ειδικά και του σώματος γενικά στην ηλιακή ακτινοβολία, και θα πρέπει να χρησιμοποιεί τον όρο φωτοπροστατευτικό. Γιατί στο φαρμακείο υπάρχουν – εκτός των άλλων-και φωτοευαίσθητοι πελάτες για τους οποίους είναι ανήθικο και αντιεπιστημονικό να περιμένουν ως το καλοκαίρι για να φωτοπροστατευτούν. Στήν άνάρτηση αυτή θα προσεγγίσουμε τις φωτοδερματοπάθειες από τη σκοπιά του φαρμακοποιού.





Από τη φασματοσκοπία στη φωτοευαισθησία



Εάν αποπειραθείτε να ρωτήσετε ένα γιατρό για τη φωτοευαισθησία, θα σας «κατεβάσει» πιθανόν δέκα τόμους ανοσολογίας, γιατί αυτή είναι ( και έτσι πρέπει να είναι ) η προσέγγιση που κάνει για τη διάγνωση. Για το φαρμακοποιό όμως, τα πράγματα είναι απλά και ξεκάθαρα, αρκεί να θυμηθείτε λίγο, πολύ λίγο, μερικές αρχές από τα μαθήματα ενόργανης φαρμακευτικής ανάλυσης του 2ου -3ου έτους.




Αλήθεια, θυμάστε τα χρόνια που κάναμε φασματοσκοπία NMR, φασματοσκοπία IR, φασματοσκοπία UV, φασματοσκοπία μάζας κλπ, κλπ, κλπ; Εκεί λοιπόν λέγαμε ότι κάθε μόριο εχει έναν κατά-δικό του φυσικοχημικό χαρακτήρα, ένα δικό του Εγώ. Όταν όμως ρίχναμε ενέργεια στα μόρια με τη μορφή ακτινοβολίας, τότε προκαλούσαμε παροδικές αλλαγές στα μόρια, δημιουργούσαμε δηλαδή στιγμιαία, ένα Υπερεγώ τους. (θυμάστε; Κάμψη, στρέψη, δόνηση, θραύση, μαγνητικός συντονισμός, σ-σ*, π-π*, φωταύγεια κλπ). Από τη μελέτη του «Υπερεγώ» των μορίων, μπορούσαμε να βρούμε το Εγώ τους, μπορούσαμε δηλαδή να βρούμε την ταυτότητα του άγνωστου μορίου.


Σωστά! Μόνο που αυτό γινόταν μέσα στο αυστηρά ελεγχόμενο περιβάλλον των φασματογράφων. Όταν όμως η ηλιακή ακτινοβολία δημιουργήσει επάνω στο δέρμα μας μόρια - Υπερεγώ, τότε ο οργανισμός μας, σε αντίθεση με το φασματογράφο δεν τα αναγνωρίζει (non-self) και κινητοποιεί τους ανοσολογικούς μηχανισμούς που προκαλούν αλλεργία ή τοξικότητα Το φαινόμενο αυτό λέγεται φωτοευαισθησία.




Από τη φωτοευαισθησία, στις φωτοδερματοπάθειες


Η διαδικασία της φωτοευαισθησίας περιλαμβάνει διεργασίες που οδηγούν στις κλινικές εκδηλώσεις των αντιδράσεων της φωτοευαισθησίας. Οι κυριότερες από αυτές τις διεργασίες είναι η φωτοαλλεργία, και η φωτοτοξικότητα. Η φωτοαλλεργία είναι ανοσολογικού τύπου αντίδραση, και συνεπώς δεν εξαρτάται από τη δόση της ουσίας που προσλήφθηκε. Ακόμα και μια μονο απειροελάχιστη δόση, μπορεί να διεγείρει τους μηχανισμούς αλλεργίας. Αντίθετα η φωτοτοξικότητα δεν σχετίζεται με το ανοσολογικό σύστημα, και ως εκ τούτου, είναι δοσοεξαρτώμενη. Και οι δυο πάντως αυτές μορφές της φωτοευαισθησίας, είναι υπεύθυνες για τη γένεση των φωτοδερματοπαθειών.




Με τον όρο φωτοδερματοπάθειες, εννοούμε τις παθολογικές εκείνες καταστάσεις οι οποίες περιλαμβάνουν δερματικές εκδηλώσεις στην εμφάνιση των οποίων υπεισέρχεται η ηλιακή ακτινοβολία. Για το λόγο αυτό η πρόληψη και η αντιμετώπιση τους απαιτεί εκτός των άλλων και φωτοπροστατευτική αγωγή. Στις παθήσεις αυτές, η φωτοευαισθησία είτε αποτελεί πρωτοπαθή αιτιολογικό παράγοντα (γι αυτό και τις λέμε ιδιοπαθείς) είτε αποτελεί παράγοντα που επιδεινώνει τη νόσο (πχ στον ερυθηματώδη λύκο) είτε τέλος αποτελεί διαγνωστικό στοιχείο της νόσου (πχ στις πορφυρίες).

Ο παρακάτω πίνακας δείχνει μια ταξινόμηση των φωτοδερματοπαθειών.




Το κεφάλαιο αυτό της εξωγενούς ευαισθητοποίησης πρέπει να ενδιαφέρει ιδιαίτερα τον επαγγελματία φαρμακοποιό γιατί όταν στον πελάτη του έχουν συνταγογραφηθεί τα φάρμακα που περιγράφονται στον παρακάτω πίνακα, η συγχορήγηση τους με φωτοπροστατευτικό για την πρόληψη, ή η χορήγηση εκτός των άλλων και ενός φωτοπροστατευτικού για την αντιμετώπιση της φωτοδερματοπάθειας που προκλήθηκε, αποτελεί μια πράξη ηθικά και επιστημονικά ολόσωστη.




Στα περιστατικά φαρμακευτικής φωτοευαισθησίας, ο ασθενής έρχεται στο φαρμακείο, παρουσιάζοντας εικόνα που μοιάζει με ηλιακό έγκαυμα. Μονο που η βαρύτητα του είναι δυσανάλογη με την εποχή του έτους (χειμώνας, άνοιξη). Συχνά ο ασθενής παρουσιάζει πλάγια, περιφερική αποκόλληση του κεράτινου δίσκου του νυχιού. Παρατηρώντας τον, μπορείτε να δείτε τεταμένες πομφόλυγες στα προεξέχοντα ακραία σημεία του σώματος του. Επίσης είναι συχνή η συνύπαρξη μελάγχρωσης που οφείλεται στην συγκέντρωση του φαρμάκου στο δέρμα. Σε όλες αυτές τις περιπτώσεις, εκτός από την παραπομπή στον δερματολόγο, επιβάλλεται η άμεση χορήγηση φωτοπροστατευτικού.






Συμπέρασμα


Για τον επαγγελματία φαρμακοποιό, το αντηλιακό αποτελεί ένα προληπτικό φάρμακο. Και ως φάρμακο που είναι, δεν πρέπει να λέγεται αντηλιακό αλλά φωτοπροστατευτικό.
Ο επαγγελματίας φαρμακοποιός εχει την επιστημονική υποχρέωση, να καλύψει από πλευράς φωτοπροστασίας, όλους τους ασθενείς-πελάτες του που λαμβάνουν φωτοευαισθητοποιά φάρμακα.
Ο επαγγελματίας φαρμακοποιός εχει την ηθική υποχρέωση να καλύψει τα άτομα που πάσχουν από φωτοευαίσθητες παθήσεις με το κατάλληλο υποαλλεργικό φωτοπροστατευτικό .
Ο μη επαγγελματίας φαρμακοποιός μπορεί να περιμένει πότε θα έρθει το καλοκαίρι και πότε θα διαφημιστούν τα καλλυντικά στην τηλεόραση






Τελικά η φασματοσκοπία κάνει καλό στην μνήμη και την τσέπη του επαγγελματία φαρμακοποιού, ακόμη κι αν δεν υπάρχουν φασματοσκόπια στο φαρμακείο!


6/5/09

Ενα Κουίζ για τη γρίππη των χοίρων







Χαλαρώστε! Τη συνομοσιολογία του ιου της γρίππης των χοίρων την έχουν αναφέρει δεκάδες bloggers. Δεν είμαι ειδικός επι της ιολογίας, και δεν θα φυτρώσω εκεί που δεν με σπέρνουν. Αλλωστε ο καθένας απο εμας έχει ήδη διαμορφώση την αποψη του. Η Ιστορία θα δείξει εαν είναι σωστή ή λαθεμένη.




Λέω σήμερα να σας κάνω της εξής ερώτηση:








Το Φυτό της παραπάνω φωτογραφίας λέγεται ανισο το αστεροειδές. Οι Φαρμακοποιοί αναγώστες του Ιστολογίου του φαρμάκου θα θυμούνται ότι στα βιβλία της φαρμακογνωσίας υπάρχει καταγεγραμμένη η δρόγη Fructus anisi stellati ( Είναι το κινέζικο γλυκάνισο). Η δρόγη έχει χρησιμοποιείθεί ως ευστόμαχο και σπασμολυτικό κλπ κλπ που θα τα βρείτε στα βιβλία φαρμακογνωσίας.








ΕΡΩΤΗΣΗ








Ποιο πασίγνωστο φάρμακο παράγεται απο τη δρόγη αυτή που είναι εξαιρετικά επίκαιρο;








ΑΠΑΝΤΗΣΗ




Η οσελταμιβίρη (TAMIFLU !!!!).




Πράγματι, το άνισο το αστεροειδες περιέχει την ουσία σικιμικό οξύ που κέκτηται αντιμικροβιακών και αντιρετροικών ιδιοτήτων.


Τροποποιώντας το μόριο του σικιμικού οξέως η Roche κατάφερε να συνθέσει την οσελταμιβίρη.


Μάλιστα στην πρώτη κρίση πριν απο κάποια χρόνια όπου θεωρητικά το φάρμακο ήταν ο απο μηχανής θεός, δεν υπήραχαν αρκετές ποσότητες του φαρμάκου λόγω της χαμηλής περιεκτικότητας της δρόγης σε σικιμικό οξύ. Ετσι επιλέχθηκαν δυο λύσεις:
  • De novo σύνθεση της οσελταμιβίρης ξεκινώντας απο άλλη παραπλήσια πρόδρομη ενωση
  • Εισαγωγή στο E. Coli ου γονιδίου βιοσύνθεσης του σικιμικού οξέως

Ελπίζω μετα την ανάρτηση αυτή οι μη υγεινομικοί αναγνώστες μας να μην τρέχουν πανικόβλητοι στα βοτανατζίδικα για να βρούν το κινέζικο άνισο διότι πρόκειται για δηλητηριώδες φυτό. Ουτως ή άλλως η γρίππη των χοίρων φαίνεται μάλλον ηπιότερη απ ότι αρχικά εκτιμήθηκε.


Τι σου είναι όμως η φύση, ε; Απο την άλλη μεριά.....ενα φυτό γνωστό για 2000 χρόνια να μπορεί να θεραπεύσει μια πάθηση που ανακαλύφθηκε τον εικοστό πρώτο αιωνα.........Τι σου είναι ο άνθρωπος εεε; Ως πότε η φύση θα τον σώζει;

4/5/09

Ενα κι ένα, κάνουν δύο


Βρισκόμουν τις προάλλες σε ένα σουπερ μάρκετ, και περνούσα μπροστά απο το ψυγείο με τα γαλακτοκομικά. Δεν ξέρω τι έκανε το μεγάφωνο να παίξει ανάμεσα στα Ελληνοσκυλάδικα και τις διαφημίσεις ένα παλιό τραγούδι του Παπάζογλου: Ενα κι ένα, κάνουν δύο.......

Τη στιγμή που σταμάτησα για να απολαύσω το τραγούδι-ήταν ένα απο τα αγαπημένα μου όταν είμουν φοιτητής- το μάτι μου άρχισε να περιδιαβαίνει στο τί είχε γραφτεί στις συσκευσασίες των προιόντων που είχα αγοράσει ή θα αγόραζα. Εχουμε λοιπόν και λέμε:


  • Καφές : φυσική πηγή αντιοξειδωτικών

  • τσαι: με διπλή περιεκτικότητα σε κατεχίνες για super duper αδυνάτισμα

  • παριζάκι με ελαιόλαδο αντί για λίπος: βοηθείστε την καρδιά σας να καταβροχθίζει λουκάνικα χωρίς να πάθετε τίποτα

  • μαργαρίνες με φυτοστερόλες: ξαναβοηθείστε την καρδιά σας αν με το λουκάνικο δεν τα καταφέρατε. Σε κάθε δυο συσκευασίες κερδίζετε ένα....... μεταλλαγμένο άπαχο γουρούνι ολικής αλέσεως

  • τυρί "τσιλιμπουρδίσματος": Εχει μόνο 15% λιπαρά κι έτσι μπορείτε να το πάρετε χωρίς να σας ρίξει καμμιά σφαλιάρα η γυναίκα σας που δεν προσέχετε την υγεία σας

  • γάλα εμπλουτισμένο με σίδερο: να μασάς σίδερο και να φτύνεις ατσάλι

  • φυσικο χυμό με ότι αντιοξειδωτικό τραβάει ο οργανισμός σας. Απο τη γιαγιά του χωριού, κατευθείαν στο λαρύγγι σας.

  • γνήσιο ανόθευτο αμόλυντο, ανεπαίσχυντο και ειρινικό μέλι που σας κάνει δυνατότερους και απο τον Popeye the sailor man

  • ψάρια "τίγκα" στα ω λιπαρά οξέα. Οτι ψάρια και να ναι. Α! Και ω- να είναι και ότι να 'ναι

Κι αφου τελείωσα με τη χημεία τροφίμων ήρθε η ώρα να περάσω και στο...κλινικό μέρος:


Λουκάνικο που συστήνεται απο την τάδε Ιατρική (επιστημονική ) εταιρεία. Χυμός που συστήνεται απο τη δείνα εταιρεία διατροφολόγων. Σερβιέτα που συστήνεται απο την Χ εταιρεία γυναικολόγων. Και πάει λέγοντας.......



Γύρισα πίσω μπαιλτισμένος, σχεδόν αποβλακωμένος, και κουρασμένος απο τις σκέψεις μου: Η στραβός είναι ο γυαλός ή στραβά αρμενίζουμε!


Σε μια προσπάθεια να αποφύγω την αποβλάκωση, είπα να ξεσκονίσω κάτι παλιά πανεπιστημιακά βιβλία χημείας και φαρμακοκινητικής που έυτυχώς κρατάω ακόμα στη βιβλιοθήκη μου. Και τι να δώ;



  • 1+1 κάνουν 2: Ο σίδηρος παρεμποδίζει την απορρόφηση του ασβεστίου στον οργανισμό, και αντίστροφα το ασβέστιο παρεμποδίζει την απορρόφηση σιδήρου. Τοτε γιατί στο διάολο εμπλουτίζουν το γάλα με σίδηρο;

  • 1+1 κάνουν 2: Οι φυτοστερόλες διαλυμένες στα "μαργαρινοειδή" μειώνουν τα επίπεδα της χοληστερόλης στα πλαίσια μιας φυσιολογικής δίαιτας. Τι σοι φυσιολογική είναι αυτή η δίαιτα εαν περιέχει βουτυρα και μαργαρίνες;

  • 1+1 κάνουν 2: Το λουκανικάκι στο ελαιόλαδο είναι υγιέστερο απο το λουκανικάκι με λίπη. Πως διάλο αφαίρεσαν τα λίπη απο το λουκανικάκι; Πως συντηρείται ένα τέτοιο λουκανικάκι;

  • 1+1 κάνουν 2: το τσαι περιέχει κατεχίνες που βοηθάνε στο αδυνάτισμα. Δεν περιέχει και καφεινη που βοηθα στην ταχυκαρδία;

  • 1+1 κάνουν 2: το γιαούρτι με επεξεργασία περιέχει χαμηλά λιπαρά. Αυτό είναι αναμφισβήτητο και ευκολα μπορεί να αποδειχτεί με χημική ανάλυση. και τότε γιατί εξακολουθεί να περιέχει μεγάλο αριθμό θερμίδων; Πως εξακολουθεί να είναι γευστικό; Αχ τι ωραία επιστήμη που είναι η χημεία τροφίμων!

  • 1+1 κάνουν 2: το αγνό φυσικό μέλι ζαχαρώνει λόγω ιμβερτοποίησης. Δυο πράγματα έω καιρό να δω: Το ουράνιο τόξο, και το ζαχαρωμένο μέλι!

Εχουν πολύ γέλιο οι μέρες που ζούμε: Ονειρο του κάθε φαρμάκου είναι να γίνει OTC -δηλαδή μη υποχρεωτικά συνταγογραφούμενο απο το γιατρό. Κι απο την άλλη μεριά όνειρο της κάθε τροφής είναι να γίνει Φάρμακο.

Μεγάλε Ιπποκράτη!!!!! Τον θυμάστε; Το φάρμακο σου να είναι η τροφή σου, και η τροφή σου το φάρμακο σου! Μεγάααααλε Ιπποκράτη (δις). Ο αγώνας σου τώρα δικαιώνεται. Αλλα τι τα θες; Ετσι και ζούσες σήμερα για να δείς τι απέγινε η περίφημη θεωρία σου θα σιγοτραγουδούσες μαζί μου το τραγούδι του Παπάζογλου:

Μα μετά τον Ησαία, € κι € κάνουν $$$!